12 Eylül 1980 Günü Ne Oldu?
Türk Silahlı Kuvvetlerinin 12 Eylül 1980 günü emir-komuta zinciri içinde gerçekleştirdiği askerî müdahale. 27 Mayıs 1960 darbesi ve 12 Mart 1971 muhtırasının ardından Türkiye Cumhuriyeti tarihinde silahlı kuvvetlerin yönetime üçüncü açık müdahalesidir. Bu müdahale ile Süleyman Demirel'in Başbakan'ı olduğu hükümet görevden alındı, Türkiye Büyük Millet Meclisi lağvedildi, 1970 sonrasında değiştirilen 1961 Anayasası tamamen rafa kaldırıldı ve Türkiye siyasetinin yeniden tasarlandığı bir askerî dönem başladı. Bu dönem yaklaşık dokuz yıl sürdü. 12 Eylül 1980 ardından partiler lağvedildi, parti liderleri önce askerî üslerde gözetim altında tutuldu, ardından yargılandı.
Darbeden sonra ilk idam edilenler 9 Ekim 1980 tarihinde ülkücü Mustafa Pehlivanoğlu ve sol görüşlü Necdet Adalı olmuştur. Daha sonra 19 Mart 1980 tarihinde idama mahkûm edilen Erdal Eren'in idam kararı Yargıtay tarafından iki kere iptal edilmiş olmasına karşın, Milli Güvenlik Konseyi tarafından onaylanan kararla, 13 Aralık 1980'de Ankara Merkez Cezaevi'nde infaz edildi.
Erdal Eren'in idamına ilişkin Kenan Evren 3 Ekim 1984'de yaptığı Muş gezisi sırasındaki konuşmada şunları söylemiştir:
"Şimdi ben, bunu yakaladıktan sonra mahkemeye vereceğim ve ondan sonra da idam etmeyeceğim, ömür boyu ona bakacağım. Bu vatan için kanını akıtan bu Mehmetçiklere silah çeken o haini ben senelerce besleyeceğim. Buna siz razı olur musunuz?"
Milli Güvenlik Konseyi
|
|||
Sıra
|
İsim
|
Görevi
|
Görev Süresi
|
1
|
Kenan EVREN
|
Genel Kurmay Başkanı
|
7 Mart
1978
1 Temmuz 1983 |
2
|
Nurettin Ersin
|
Kara Kuvvetleri Komutanı
|
9 Mart
1978
1 Temmuz 1983 |
3
|
Nejat Tümer
|
Deniz Kuvvetleri Komutanı
|
10
Ağustos 1980
6 Aralık 1983 |
4
|
Tahsin Şahinkaya
|
Hava Kuvvetleri Komutanı
|
21
Ağustos 1978
6 Aralık 1983 |
5
|
Sedat Celasun
|
Jandarma Genel Komutanı
|
25
Ağustos 1978
6 Aralık 1983 |